เมื่อปี พ.ศ. ๒๕๐๙ เป็นเวลาที่อาตมา รับราชการเป็นพนักงานแผนกที่ดิน อยู่ที่อำเภอเมือง จังหวัดระยอง มีเพื่อนร่วมโรงเรียนจบพร้อมกันและมีอายุเท่ากัน ปีเดียวกัน
แต่ทำงานคนละแผนกในอำเภอเดียวกัน วันหนึ่งในเวลาราชการ อาตมาเดินออ กจากแผนก ที่ดินเพื่อนำหนังสือมาเสนอให้นายอำเภอลงนาม
ก่อนที่จะเข้าห้องนายอำเภอ ต้องผ่ านหน้าห้องมีโต๊ะปลัด อำเภอตั้งอยู่ เห็นโยมแม่ของเพื่อนยืนร้องไห้อยู่ที่ข้างโต๊ะปลัด เห็นเพื่อนผู้เป็นลูกยืนแสดงสีหน้าเครี ยด
กำลังอารมณ์เสี ย ขึ้นเสี ยงดังด้วยความโกรธ อาตมายืนนิ่งฟังอยู่ห่างๆ เพรา ะยังไม่รู้เรื่องต้นสายปลายเหตุ ที่สุดก็จับใจความได้ว่า
เพื่อนผู้นี้กำลังจะไล่แม่ให้ออ กจากบ้าน ไม่สนใจว่าแม่จะไปอาศัยอยู่ที่ไหน อาตมาฟังแล้วต้องชะงักยืนงง ไม่นึกไม่ฝันเลยว่า
เพื่อนจะใจโ ห ดรุ นแร งถึงเพียงนี้ อาตมาคิดแล้วก็เศร้าใจ เพรา ะเพื่อนผู้นี้ เคยจบหกพร้อมกันที่โรงเรียนระยองมิตรอุปถัมภ์
และเวลานั้นเพื่อนก็มีภรรย าแล้ว แต่ยังไม่มีบุตรด้วยกัน เมื่อมาพิจารณาดู
ตั้งแต่เพื่อนได้ภรรย าแล้วก็เปลี่ยนนิสัยไป ก่อนอยู่สองคนกับแม่ก็เป็นคนดี
อาตมาได้ยินปลัด อำเภอได้พย าย ามไกล่เกลี่ย เปรียบเทียบชี้ให้เห็นบุญบาปที่ทำให้แม่เสี ยอ กเสี ยใจถึงกับน้ำตาตกร้องไห้สะอึกสะอื้นแล้วพูดด้วยเสี ยงสั่นๆอย่ างน้อยอ กน้อยใจ แต่ไม่ได้พูดรุ นแร งกับลูก
พูดจาเรียบๆ ไม่หย าบคายเหมือนไม่โกรธตอบลูก แต่พูดให้ลูกเห็นใจมิได้ใช้วาจาหย าบคายตามอารมณ์
ฟังแล้วก็คิดสงส าร เสี ยงผู้เป็นแม่พูดว่า “แม่ได้ยกบ้านให้ลูกแล้ว เพียงแต่แม่อาศัยไปวันหนึ่งๆ เท่านั้น แม่ไม่ต้องการอะไรทั้งหมดและแม่ก็ไม่โกรธลูกที่ว่าแม่ ไล่แม่
แม่รู้ตัวว่าแม่แก่แล้ว อยู่ได้ไม่นานแม่ก็จะต า ย ลูกไม่ควรจะไล่แม่ไปอยู่ที่อื่น แล้วแม่จะไปอยู่ที่ไหนล่ะ ไปอาศัยใครเขาก็คงรัง เกียจคนแก่ ช่วยทำงานอะไรให้เขาก็ไม่ไหว
เห็นแก่แม่ที่เลี้ยงลูกมาจนโตเถิด แม่แก่แล้วจะอยู่กับลูกไม่นานก็ต า ย ”
อาตมายืนฟังด้วยความสลดใจ น้ำตามันจะไหลออ กมา
ข้าราชการบนอำเภอต่างก็หน้าเศร้าเหมือนจะร้องไห้ เพรา ะความสงสา รผู้เป็นแม่
คำพูดของแม่แต่ละคำมิได้พูดให้กระเทือนใจลูกเลย มีแต่คำอ้อนวอนให้ลูกมีความสงสา รแม่เท่านั้น
แต่ลูกกลับมีกิริย าทั้งขู่ทั้งตวาดใช้วาจาหย าบคายต่อแม่บังเกิดเกล้า เสี ยงตวาดว่า
“ต้องออ กจากบ้านเ พราะบ้านเป็นของฉัน แม่ยกให้ฉัน ไม่ใช่ของแม่แล้ว แม่ไม่มีสิทธิ์จะอยู่ต่อไป แม่ไม่มีที่อยู่ ไปอยู่วัดก็ได้ ขอให้ไปพ้นบ้านฉัน”
อาตมาฟังแล้วมีความแค้ นและเจ็ บใจแทนผู้เป็นโยมแม่ของเพื่อน ไม่นึกว่าเพื่อนจะมีจิตใจร้ า ยกาจเยี่ยงสั ต ว์เช่นนี้
พวกข้าราชการบนอำเภอต่างก็มีความรู้สึกเช่นเดียวกับอาตมามีแต่คนแช่งด่ าชังน้ำหน้า ไม่มีใครยกย่องว่าเป็นคนดี
อาตมา รู้สึกหูหน้าร้อนชา เ ลือดฉี ดแรงขึ้นหน้าเพรา ะโกรธแทนโยมแม่ของเพื่อนสงสา รและเห็นใจ นึกในใจเพื่อนอย่ างนี้
เลิกคบค้าสมาคมนับแต่บัดนี้เป็นต้นไป อาตมา รู้ตัวดีจึงรีบเดินออ กจากที่นั่น ก่อนที่จะระงับอารมณ์ไม่อยู่ทนดูเพื่อนเป็นไอ้ลูกอ กตัญญูไม่ไหว
ต่อจากนั้นอาตมาก็ไม่อย ากทราบเรื่องให้เกิดความขุ่นใจเปล่ าๆเพรา ะอาตมาตัดการเป็นเพื่อนฝูงสิ้นสุดกันแล้ว อาตมาคิดว่าเพื่อนคนนี้ต่อไปจะไม่มีความเจริญมีแต่จะเสื่อมลง กร รมจะต้องตามสนองในวันหนึ่งข้างหน้า
หลังจากนั้นต่อมาประมาณเดือนเศษหรือสองเดือนอาตมาก็จำไม่ได้ ในปีเดียวกัน เพื่อนผู้นี้ ได้ขี่รถจักรย านยนต์ มาทำงานที่อำเภอเป็นประจำ เช้าวันนั้นประมาณ ๘.๐๐ น.
เพื่อนได้ขี่รถออ กจากบ้านซึ่งอยู่ห่างจากที่ว่าการอำเภอประมาณ ๖ กม. ตำบลบ้านแลง อำเภอเมือง เมื่อขี่จักรย านยนต์ผ่ าน มาถึงหน้าศาลากลางจังหวัด
เหตุการณ์ที่ไม่เคยนึกเคยฝันก็เกิดขึ้น รถที่เพื่อนขี่มานั้นวิ่งตรงเข้าชนท้ายรถเมล์ที่จอดเฉยอยู่ข้างถนน เหมือน มีอาถรรพณ์เป็นเหตุให้รถแหลกตัวเองก็ บ า ดเจ็ บสาหัสมีผู้เห็นเหตุการณ์ในครั้งนั้นเล่ าว่า
เมื่อเข้าช่วยพยุงร่างที่ไม่ได้สติออ กมา เพื่อจะรีบนำตัวคนเจ็ บไปส่งโรงพย าบาลแต่พอรู้สึกตัวฟื้นขึ้น มาก็ร้องครวญครางด้วยความเจ็ บป วดสุดท้ายก่อนที่เพื่อนของอาตมาจะสิ้นลมหายใจ
ก็ร้องไห้ออ กมาเหมือนทารกแล้วรำพันเป็นครั้งสุดท้ายว่า “แม่จ๋า ลูกรู้ตัวว่าลูกผิ ดไปแล้ว แม่จ๋าอภั ยให้ลูก ด้วยแม่อยู่ไหน” พอสิ้นเสี ยงก็สิ้นใจ เมื่อรู้ถึงผู้เป็นแม่ว่า ลูกชายเกิด อุบัติเหตุ ก็ตกใจลืมเรื่องที่ลูกเคยไล่ให้แม่ออ กจากบ้าน
เหลือแต่ความรักความอาลัยที่มีต่อลูก เมื่อรู้ข่าวว่าลูกต า ย ก็เหมือนใครมาควักเอ าดวงใจ ออ กจากร่าง ร้องออ กมาว่า “โธ่ ลูกรัก เจ้าหนีแม่ไปแล้ว” ก็ร่ำไห้รำพันถึงความรักที่มี
ต่อลูกชายคนเดียวจนสิ้นสติสมประดีหมด อาลัยในชีวิตที่จะอยู่ในโลกมนุษย์ต่อไปนี่ก็ชี้ให้เห็นว่า ความรักในโลกนี้ไม่มีใครรักลูกเกินกว่าแม่บังเกิดเกล้า แม้ลูกจะชั่ วร้า ยอ กตัญญู
ไม่รู้คุณทั้งยังทำให้แม่น้ำตาตกแม่ก็ยังรักและยังให้อภั ยลูกเสมอ แม่ฆ่ าลูกไม่ได้ขายลูกไม่ขา ด
อาตมาอย ากจะพูดว่า ลูกคนใดมีความเคารพกตัญญูต่อพ่อแม่บังเกิดเกล้ากร รมดีจะเป็นสิริมงคลมีความเจริญรุ่งเรืองในชีวิตของผู้นั้น
ตรงข้ามผู้ใด อ กตัญญูต่อผู้มีพระคุณ กร รมชั่ ว นั้นจะตามสนอง เพรา ะไม่มีใครหนี
“กฎแห่งกร รม” ไปได้ อยู่ที่เวลาจะช้าหรือเร็วเท่านั้น งานฌาปนกิจศ พเพื่อนอาตมาคนนี้ได้จัดขึ้น
ณ เมรุวัดบ้างแลง ตำบลบ้านแลง อำเภอเมือง จังหวัดระยอง อาตมาก็ไปในงานเพรา ะรู้สึกเศร้าใจ
ในชะตากร รมของเพื่อนอาตมาที่เคย เกลี ยดเคยชังในการที่เพื่อนได้เคย
ปฏิบัติต่อแม่บังเกิดเกล้ามาแล้ว อาตมาก็ได้ อโหสิกร รม ให้หมดสิ้นไปแล้ว เ พราะเพื่อนก็ได้รับเคราะห์
กร รมตามสนองแล้ว งานประชุมเพลิงวันนั้น ผู้ไปในงานรู้ชีวิตเบื้องหลังของเพื่อน ต่างก็วิพากษ์วิ จาຣณ์ที่เพื่อนหนีกฎแห่งกร รมไม่พ้น
บัดนี้ได้ตามสนองเพื่อนแล้ว คงจะเป็นตัวอย่ างแก่คนรุ่นหลังต่อไป
